आज विश्व क्यान्सर दिवस । क्यान्सर एक धेरै खतरनाक रोग हो, जसको नामले नै मानिसहरूमा डर पैदा गर्छ।
धेरै पटक कुन क्यान्सरले तपाईंलाई भित्रबाट खाइरहेछ भन्ने कुरा सुरुमै थाहा हुँदैन। क्यान्सरका लक्षणहरू सुरुमै पहिचान भएन भने यसको उपचार अलि गाह्रो हुन्छ।
यी सबै कुराहरूलाई ध्यानमा राख्दै, मानिसहरूलाई क्यान्सरको जोखिम, यसको उपचार, रोकथाम र लक्षणहरूको प्रारम्भिक पहिचानको बारेमा सचेत गराइन्छ र यसबारे सतर्क रहन विश्व क्यान्सर दिवस मनाइन्छ। यद्यपि, कहिलेकाहीँ केही क्यान्सर बिरामीहरूले क्यान्सरलाई पूर्ण रूपमा पराजित गर्छन्, उपचार पनि सफल हुन्छ, तर यसले यसलाई फेरि ट्रिगर गर्छ। यो किन हुन्छ?
आउनुहोस् विज्ञहरूबाट जानकारी खाेजाैं ।
क्यान्सरलाई जितेर धेरै बिरामीहरू पूर्ण रूपमा स्वस्थ हुन्छन्, तर तपाईंले उपचार सकिएको धेरै वर्ष पछि यो फेरि फर्केर आउँछ भन्ने देख्नुभएको वा सुन्नुभएको होला। यस्तो अवस्थामा मानिसहरूको मनमा यो प्रश्न उठ्नु पर्छ कि सफल उपचारको बाबजुद पनि क्यान्सर किन फिर्ता आउँछ?
के तपाईं उपचार गराएपछि पनि यो घातक रोगबाट पूर्ण रूपमा छुटकारा पाउन सक्नुहुन्छ ? के कारणले गर्दा फेरि क्यान्सर हुने जोखिम हुन्छ ?
डा. सीके बिरला अस्पतालकी मेडिकल अन्कोलोजीकी परामर्शदाता डा. पूजा बब्बरका अनुसार कहिलेकाहीं क्यान्सर निको भएपछि पनि यो फेरि सुरु हुन्छ, यसको पछाडि धेरै कारणहरू छन्। यस्तो अवस्थामा, सबैभन्दा पहिले हामी पत्ता लगाउने प्रयास गर्छौं कि बिरामीलाई पहिले कस्तो प्रकारको क्यान्सर भएको थियो ?
सामान्यतयाः यो देखिएको छ कि चरण ३ र ४ मा क्यान्सरबाट निको हुने बिरामीहरूलाई फेरि क्यान्सर हुने जोखिम बढी हुन्छ।
डा. पूजा भन्छिन् कि हामी बिरामीलाई पहिले कस्तो प्रकारको क्यान्सर भएको थियो र यो कहाँ भएको थियो भनेर पत्ता लगाउने प्रयास गर्छौं। यी सबै प्रश्नहरूको उत्तर खोजेपछि मात्र हामी निष्कर्षमा पुग्न सक्छौं।
सामान्यतया, कलेजो र पेट जस्ता क्यान्सरहरू दोहोरिने सम्भावना बढी हुन्छ। स्तन क्यान्सर पुनरावृत्तिको सम्भावना सबैभन्दा कम हुन्छ।
बिरामीलाई फेरि कहिले क्यान्सर हुन्छ ? यो मुख्यतयाः बिरामीलाई पहिले भएको क्यान्सरको प्रकार, यो कुन चरणमा थियो र शरीरको कुन भाग र स्थानमा थियो भन्ने कुरामा निर्भर गर्दछ। सामान्यतयाः जब बिरामी क्यान्सरको उपचार गराइरहेका हुन्छन्, त्यस अवस्थामा उपचारको क्रममा केही कोषहरू अप्रभावी हुन्छन्। केही कोषहरू मर्दैनन्। यसरी यी मृत कोषहरू लामो समयसम्म शरीरमा रहन्छन्। यसपछि, यसले फेरि क्यान्सरलाई जन्म दिन्छ।
क्यान्सरको उपचारपछि जीवनशैलीमा ध्यान दिनु महत्त्वपूर्ण छ
यदि तपाईं क्यान्सरबाट मुक्त हुनुभयाे भने याे सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको आफ्नो जीवनशैली परिवर्तन गर्नु हो। यसले क्यान्सर पुनरावृत्तिको जोखिमलाई धेरै हदसम्म रोक्छ।
चिकित्सा अध्ययनहरूले स्तन क्यान्सरलाई जितेका महिलाहरूले नियमित रूपमा योग गर्नुपर्छ भन्ने कुरा पत्ता लगाएको छ। क्यान्सर निको भइसकेपछि, नियमित व्यायाम गर्नाले यसलाई धेरै हदसम्म फर्कनबाट रोक्छ।
खानपानमा पनि विशेष ध्यान दिनु आवश्यक छ। हरियो सागसब्जी, फलफूल, अन्न आदि खानुपर्छ। यसले त्यो व्यक्तिको डीएनएलाई बलियो बनाउनेछ।
फेरि क्यान्सर हुने जोखिम पनि नगण्य हुनेछ। मदिरा र चुरोटको सेवनबाट बच्नुहोस्। यस्ता नराम्रा बानी अपनाउने हो भने क्यान्सरले फेरि आक्रमण गर्न सक्छ।
धेरै तनाव लिनबाट बच्नुपर्छ। पर्याप्त निद्रा लिनुहोस्, किनकि चिकित्सा अध्ययनहरूले पत्ता लगाएको छ कि तनाव र पर्याप्त निद्राको कमीले क्यान्सर पुनरावृत्तिको जोखिम बढाउँछ।
एउटा कुरा सधैं याद राख्नु पर्छ कि यदि निको भइसकेको क्यान्सर रोगीलाई फेरि यो रोग लाग्यो भने उसको उपचार गर्न अलि गाह्रो हुन्छ। किनभने जब क्यान्सरले फेरि आक्रमण गर्छ, यो पहिलेभन्दा बढी आक्रामक हुन्छ।
उपचारको क्रममा, क्यान्सरले कति वर्ष पछि फेरि आक्रमण गरेको छ भनेर पत्ता लगाउने प्रयास गरिन्छ। यदि बिरामी निको भएको धेरै वर्ष पछि क्यान्सरले आक्रमण गर्छ भने, यसलाई सजिलै निको पार्न सकिन्छ।
साथै, यदि क्यान्सर निको भएको ६ महिनापछि मात्र फेरि फर्कियो भने, यसको उपचार जटिल हुन सक्छ। यस्तो अवस्थामा, बिरामीले नियमित रूपमा स्वास्थ्य जाँच गराइरहनु महत्त्वपूर्ण छ।
आफ्नो डाक्टरसँग सम्पर्कमा रहनु महत्त्वपूर्ण छ। रगत परीक्षण गराउनु धेरै महत्त्वपूर्ण छ। यदि तपाईंलाई कुनै फरक लक्षणहरू महसुस भएमा, तपाईंले तुरुन्तै डाक्टरसँग परामर्श गर्नुपर्छ। न्यूज १८बाट
