सन् २०१४ मा प्रदर्शनमा आएको सिनेमा ‘द फल्ट इन आवर स्टार्स’को हिन्दी रिमेक ‘दिल बेचारा’ त्यो सिनेमा होइन्, जसको लागि भारतीय अभिनेता सुशान्त सिंह राजपुतलाई याद गर्नुपर्छ ।
परिस्थिति सबै कुरालाई दिशानिर्देश गर्ने तत्व हो । कहिलेकाँही सामान्य कुरालाई पनि परिस्थितिले असाधारण बनाइदिन्छ । दिल बेचारा त्यस्तै सिनेमा हो, जुन अति सामान्य छ । तर, सुशान्त सिंह राजपुतको मृत्युले यो सामान्य चलचित्रलाई पनि असामान्य बनाइदिएको छ ।
सिनेमाको सुरुवात जमसेदपुरबाट हुन्छ, जहाँ आफ्नो परिवारसँग सिनेमाकी प्रमुख मध्येकी एक पात्र किज्जी वासु (सञ्जना संघी) बस्छिन् । किज्जी वासु थाइराइड क्यान्सरकी बिरामी हुन् । सास फेर्न समस्या हुने हुँदा उनको साथमा सधैं अक्सिजन सिलिन्डर हुन्छ । आफू निरन्तर मृत्युसँग जुधिरहेका कारण कसैको मृत्यु भएमा उनीहरूको आफन्तलाई गएर सान्तवना दिने अच्चमको बानी छ उनको ।
अर्कोतिर, सिनेमाका अर्का प्रमुख पात्र, म्यान्नी उर्फ इमानुयल राजकुमार जुनियर (सुशान्त सिंह राजपुत) भने जुनसुकै कुरामा रमाईलो गर्ने प्रवृतिका छन् । ‘एसटियोसारकोमा’ (खुट्टामा लाग्ने एक किसिमको क्यान्सर)बाट ग्रसित म्यान्नीले एउटा खुट्टा गुमाइसकेका हुन्छन् ।
सिनेमाको कथ्य शैली प्रायः हिन्दी कमर्सियल सिनेमाजस्तै छ । समग्रमा ‘दिल बेचारा’ अन्य कमर्सियल भारतीय सिनेमा भन्दा फरक छैन ।
पहिलो पटक उनीहरूको भेट कलेजमा हुन्छ । त्यसपछि फेरि क्यान्सर सपोर्ट ग्रुपमा उनीहरू ठोक्किन्छन् । म्यान्नी आफ्नो साथी जेपी (साहिल भैद), जो आँखामा लाग्ने ‘ग्याउकोमा’बाट ग्रसित हुन्छन्, ऊसँग मिलेर सिनेमा बनाउने तयारीमा लागेका हुन्छन् । एउटा आँखा पहिलाझैँ सल्यक्रियापछि नदेख्ने भइसकेकाले सकेसम्म चाँडो चलचित्रको सुटिङ थाल्ने तयारीमा जुटिरहेका हुन्छन् ।
दुःख र सुखको समिश्रणलाई लिएर बनेको यो सिनेमामा केही भेटपछि नजिकिएका दुई प्रमुख पात्रहरू जेपीको निर्देशनमा बनिरहेको सिनेमामा हिरो/हिरोइनको भूमिकामा अभिनय गर्न थाल्छन् । सिनेमाको सुटिङ सकिनुअगावै जेपीको आँखाको सल्यक्रिया हुन्छ, त्यसपश्चात उसले देख्न सक्दैन ।
आफ्नो ख्यालठट्टा गर्ने बानीका कारण किज्जी वासुसँग निकै नजिकिएको म्यान्नी वासुलाई मनपर्ने गायक अभिमन्यु भैद (शैफ अलि खान)सँग भेट गराउन पेरिस लिएर जान्छ । जहाँ पुग्नुअघिसम्म किज्जी वासुमात्रै अस्वस्थ हुन्छिन् (देखिनेरूपमा), भने त्यहाँ पुगेपछि म्यान्नी आफू पनि स्वास्थ्य समस्याबाट गुज्रिरहेको खुल्छ ।
सिनेमा मुख्यगरी म्यान्नी, किज्जी वासु, र उनको परिवारबीच घुमेको छ । बीचमा केही ठाउँमा जेपी देखिन्छन् । समग्रमा सिनेमा सुशान्त सिंहले हालसम्म अभिनय गरेका सिनेमाहरूमध्येमा सबैभन्दा कमजोर र बलिउडमा रहेको कमर्सियल फ्लेवरको सिनेमाहरूमा पहिलो प्रवेश भएको महसुस हुन्छ ।सिनेमामा देखाइएको दृश्य र हेर्ने दर्शकबीचको सम्बन्ध, जसलाई ‘फिल्म एक्सपिरेन्स’ भनिन्छ, यसले दर्शक र चलचित्रबीच सामान्य कथामात्रै साट्ने नभएर समग्र दर्शकले सिनेमाको कुन–कुन पक्षलाई एकै किसिमको वैचारिक मनोभावले ग्रहण गरे भन्ने कुरालाई पनि बुझाउँछ ।
तर ‘दिल बेचारा’लाई दर्शकले हेरिरहँदा सिनेमाको कथाभन्दा पनि बढी सुशान्त सिंहको मृत्युलाई ध्यानमा राख्ने हुँदा सिनेमामाथि न्याय हुन सक्दैन । सिनेमामा प्रस्तुत गरिएको पात्रको वैचारिक मनोदशालाई स्पष्टरूपमा समीक्षा गर्न नसक्दा त्यो सिनेमामाथि पनि न्याय हुँदैन । दिल बेचारामा जुन मनोदशाबाट पात्रलाई प्रस्तुत गरिएको छ, यी दृश्यहरू बलिउडमा बन्ने कमर्सियल सिनेमाकै दृश्यहरू हुन् ।
केही भेटपश्चात नै दुई पात्र कसरी प्रेममा परे भन्ने कुरा दर्शकले बुफ्नै पाउँदैनन् । यो भागमा कथा यति छिटो बगेको छ कि दर्शकले उनीहरूबीच कुन दृश्यबाट प्रेम सम्बन्ध सुरु भयो भन्ने खुल्दैन । पात्रकै मनोविज्ञानको कुरा गर्दा किज्जी वासुको मनोविज्ञानमाथि थुप्रै कुराहरूको कमि महसुस हुन्छ । किज्जीले आफू बाँच्नुको कारणहरूलाई क्षण क्षणमा बदलिरहन्छिन् ।
मध्यम परिवार (सिनेमाको सुरुवातमा भनिएअनुसार)मा हुर्किएकी उनी आफूलाई मन पर्ने गायकलाई भेट्न जाने कुरामा उनको स्वास्थ्य समस्याको कुरा उठ्छ, तर पारिवारिकरूपमा आर्थिक स्थितिको कुरा उठ्दैन ।
‘मेलान्कोली’ शैलीको प्रयोग गरिरहँदा कतिपय दृश्यमा निकै कमजोर प्रस्तुती भएको देखिन्छ । किज्जी आफूलाई मनपर्ने गायक अभिमन्युलाई भेट्न पेरिस जाने कुरा आफ्नो परिवारसामु राख्दा म्यान्नीसँग एक्लै नपठाउने भनिन्छ । पछि किज्जीको चिकित्सकको सल्लाहअनुसार उनकी आमा साथ जान्छिन् । तपाईँ आफैँ सोच्नुस् त, कुनै बिरामी छोरीले यात्रा गर्न लाग्दा आमा साथ जानुपर्छ वा आमा साथ जाँदा सुरक्षित हुन्छ भन्ने कुरा कुनै डाक्टरले सम्झाउँनुपर्ला ?
सिनेमाभरि सम्वाद सामान्य छन् । हलिउडबाट एडप्ट गरिएको सिनेमा अन्य हिन्दी सिनेमाजस्तै छ, जसलाई हलिउडबाट बलिउडमा ल्याइन्छ । सबैभन्दा कमजोर पक्ष सिनेमाको पटकथा र निर्देशनमा निर्देशकले नयाँपन दिन सकेका छैनन् । सिनेमाको कथ्य शैली प्रायः हिन्दी कमर्सियल सिनेमाजस्तै छ । समग्रमा ‘दिल बेचारा’ अन्य कमर्सियल भारतीय सिनेमा भन्दा फरक छैन । जसमा सिनेमाका दृश्यहरूमा विदेशी सिन, रंगरोदन र रुमानी बनाएर दर्शकलाई तानिन्छ ।
०००
सुशान्तको मृत्युपछि चर्चामा रहेको यो सिनेमाले रिलिज भएसँगै आइएमडिपीमा भारतबाट हालसम्म सर्वाधिक रेटिङ पाउने सिनेमाको पहिलो नम्बरमा परेको छ । रोटन टमेटोजमा हालसम्म यसलाई ८० प्रतिशत फ्रेस रेटिङ मिलेको छ । अभिनेता सुशान्तको मृत्युसँगै दर्शकले सिनेमालाई हेर्दा भावनात्मक भएर हेरैकै कारण पनि सिनेमा निकै चर्चामा परेका छ । तर, जति चर्चा छ यसको, त्यत्ति चर्चा गर्नुपर्ने छैन यो सिनेमा ।
भारतीय चलचित्र समीक्षक अनुपमा चोपडाले अभिनेताको मृत्युपछि सिनेमाको समीक्षा गर्दा दर्शकको भावना पनि जोडिने र एउटा समीक्षकले निष्पक्ष भएर सिनेमाको समीक्षा गर्न नसक्ने बताउँदै सिनेमाको समीक्षा नै गरिनन् ।
‘डिटेक्टिभ ब्योमकेशस बक्सी’, ‘छिचोरे’, ‘केदारनाथ’लगायतमा उनको अभिनय हेरेसकेपछि यो सिनेमामा भएको उनको अभिनयलाई सामान्यभन्दा अति सामान्यको संज्ञा दिनुको विकल्प छैन ।
त्यस्तै, अर्का भारतीय समीक्षक कोमल नोट्याले सिनेमाको समीक्षा गर्दै दिल बेचाराले सुशान्तको मृत्युमाथि न्याय नगरेको र सिनेमा पनि राम्रो नभएको भनि समीक्षा गर्दा
उनीमाथि सामाजिक सञ्जालमा निकै व्यंग्य तथा असभ्य गाली गरिएको छ ।
कुनै पनि कलाकार वा आर्टिष्टको सिर्जनालाई भावनात्मक भएर हेरियो भने त्यसमाथि न्यायपूर्ण टिप्पणी गर्न सकिँदैन । सुशान्तको सिनेमाको पक्षमा पनि दर्शकले बढी भावनात्मक भएर सिनेमाको कथा र प्रस्तुतीभन्दा माथि उनको मृत्युलाई राखेर हेरेकै कारण सिनेमाले चर्चा पाइरहेको भन्दा फरक पर्दैन । परिस्थितिकै कारण चर्चामा आएको यो सिनेमा के सुशान्तको मृत्यु नभएको भए पनि यत्तिकै चर्चामा आउँथ्यो त भन्ने कुरा पनि महत्वपूर्ण हुन्छ ।
परिस्थितिकै कारण सन् २०२० मा भाइरससम्बन्धी सिनेमा ‘कन्टेन्जियन’ निकै चर्चामा आयो । त्यस्तै, अभिनेता पल वाकरको मृत्युपछि हलिउड सिनेमा ‘फाष्ट एण्ड फ्युरियस’को सातौं सेरिज अन्यभन्दा निकै हेरियो । सन १९९९ मा ओलिभर रिडको मृत्युभएपछि सन् २००० मा प्रर्दशनमा आएको उनी अभिनित चलचित्र ‘ग्ल्याडिएटर’लाई निकै हेरिएको थियो ।
त्यसो त, माथि उल्लेखित सिनेमाहरूमा सिनेमाका विविध पक्षलाई सम्बोधन गर्दै सिनेमा निर्माण पनि उल्लेख्यरूपमा जिम्मेवार भइ गरिएको छ । तर, सुशान्त सिंह राजपुतको मृत्युपछि ‘दिल बेचारा’लाई पनि यी सिनेमाजस्तै ठान्नु भने उचित हुँदैन ।
‘दिल बेचारा’ सुशान्त सिंहको अभिनयलाई केन्द्रमा राखेर हेर्ने हो भने एउटा सामान्य चंगामात्रै हो, जसले सूर्यलाई छेकेजस्तो गर्छ । ‘डिटेक्टिभ ब्योमकेशस बक्सी’, ‘छिचोरे’, ‘केदारनाथ’लगायतमा उनको अभिनय हेरेसकेपछि यो सिनेमामा भएको उनको अभिनयलाई सामान्यभन्दा अति सामान्यको संज्ञा दिनुको विकल्प छैन ।
