कञ्चनपुर- भारतीय अवरोधका कारण भीमदत्त नगरपालिका-९, ब्रम्हदेवका तीन मुक्त हलिया परिवारले घर निर्माण गर्न पाएका छैनन्। सीमा क्षेत्र नजिकै वर्षौदेखि बसोवास गर्दै आएका मुक्त हलिया परिवारलाई भारतीय सुरक्षाकर्मीले घर निर्माणमा अवरोध गरेपछि निर्माणको कार्य अधुरै रहेको हो।
पुनः स्थापन कार्यक्रमअन्तर्गत सरकारले घर मर्मतका लागि रकम उपलब्ध गराएपछि झोपडीमा बस्दै आएका मुक्त हलिया परिवारले दुई वर्ष अघिदेखि घर निर्माणको कार्य सुरु गरेका थिए।
घर निर्माण सुरु कार्य गरे भारतीय सीमा सुरक्षा बलले आएर अबरोध गर्न थालेपछि रातको समयमा प्लास्टिक छानो राख्नेसम्म कार्य भएको जानकारी दिँदै मुक्त हलिया परिवारका कमला सार्कीले भने, ‘छानो राख्न थालेपछि भारतीय सुरक्षाकर्मीले राख्न दिएनन्।’
भारतीय सुरक्षाकर्मीले छानामा जस्तापाता राख्न नदिएपछि प्लाष्टिक राखेर मुक्त हलिया परिवार निर्माण गरिएको घरमा बस्दै आएका छन्। कामलाका अनुसार भारतीय सुरक्षाकर्मीले आफूहरुलाई सो क्षेत्र भारतमा पर्ने भन्दै घर बनाउन रोक्दै आएका छन्।
‘भारतीय सुरक्षाकर्मीले घरमै आएर जग्गा खाली गर्नोस् भन्छन्’, ७० वर्षीया लक्ष्मी सार्कीले भने, ‘भारतीय सुरक्षाकर्मीको धम्कीको बेवास्ता गर्दै रातिका बेला घर निर्माण गरेका छौँ। छानो राख्न नदिँदा निकै समस्या भएको छ। वर्षाको पानी प्लाष्टिकको छानोबाट भित्र छिर्ने भएकाले अनिदोमै रात काट्नु परेको छ।’
भारतीय सुरक्षाकर्मीले दैनिक घरमै पुगेर जग्गा छोड्न धम्की दिँदै आए पनि मुक्त हलिया परिवार वर्षौदेखि बस्दै आएका जग्गा छोड्न तयार छैनन्। निर्माण गरिएको घरमा मुक्त हलिया परिवारले ढोकासमेत राख्न सकेका छैनन्। खुला ढोका भएको घरमै मुक्त हलिया परिवार बस्दै आएका छन्।
‘नेपाली भूमिमै घर निर्माण गरेका छौँ’, खडकबहादुर सार्की भने, ‘यस क्षेत्रलाई छोडेर जादैनौँ। तीन दशक यसै ठाउँमा बिताएका छौँ। यो ठाउँ छाडेर अरु कुन ठाउँमा गएर बस्ने? जग्गा भनेको यही नै हो। यत्तीका वर्ष यस क्षेत्रमा बसोवास गर्दा कसैले केही भनेनन्। हाल आएर भारतीय पक्षले जग्गा छोड्न दबाब दिँदै आएका छन्।’
नेपाली जग्गामै घर रहेकाले हटाउन नहुने नेपाली शुरक्षा निकायले भन्दै आएको मुक्त हलिया परिवारको भनाइ छ। मुक्त हलिया परिवार विगत ३० वर्षदेखि यस क्षेत्रमा बस्दै आएका छन्।
विवादास्पद टनकपुर बाँध नजिकै घरबासका लागि मात्रै मुक्त हलिया परिवारसँग जग्गा रहेको छ। मुक्त हलिया परिवार एलानी जग्गामा बस्दै आएका छन्।
राष्ट्रिय मुक्त हलिया समाज कञ्चनपुरका अध्यक्ष शिवी लुहार मुक्त हलिया परिवार नेपाली भूभागमा वर्षौदेखि बस्दै आएकाले सरकारले पुनः स्थापन कार्यक्रमअन्र्तगत घर मर्मतका लागि रकम उपलब्ध गराएको बताउँछन्।
नेपाली भूभागमै बस्दै आएका मुक्त हलिया परिवारमाथि भारतीय सुरक्षा निकायले पटक–पटक आएर धमक्याउने कार्य कदापी सैह्य नहुने उनले बताए।
पूर्वसीमा सर्भेक्षक मानसिंह भण्डारी मुक्त हलिया परिवार बस्दै आएको नेपाली भूभाग भएको बताउँछन्।
‘मुक्त हलिया परिवार वर्षौदेखि त्यस क्षेत्रमा बस्दै आएका छन्’, उनले भने, ‘त्यो भूभाग नेपालको हो। टनकपुर बाँध निर्माण गर्दा भारतीय पक्षले सीमा स्तम्भ बाँध भित्र पारेपछि अनावश्यक बखेडा झिक्दै आएको छ।’
